آنالیزدرخت تصمیم

نویسنده : مهدی دل پریش

انسان همیشه در حال تصمیم گیری است . از هنگامی که صبح از خواب بیدار می شود و تعیین می کند صبحانه چه خورده تا تصمیماتی بین پس انداز ، خرید ، آموزش   و حتی انتخاب تفریح نیز بخشی از فرایند تصمیم گیری جریان دارد . البته انتخاب صبحانه با توجه به ذخیره در یخچال ، وضعیت اقتصاد ، حال روانی تصمیم ساده ی  بود و تبعاتی چندانی برای شما نخواهد داشت . اما در خصوص تصمیمات بزرگتر  مثلا نیاز به تصمیم گیری در موقعیت های پیچیده و دشوار کسب وکار د یا انتخاب گزینه بهتر از بین راه حل های موضوعات مهم زندگی عواقب و تبعات پیچیده تری برای انسان دارد  .

در دنیای کسب و کار فرایند تصمیم گیری خط سیری سر راست و مشخص نیست و بجای یک تصمیم می بایست تصمیمات چندباره گرفت که این تصمیمات یکی پس از دیگری و در امتداد هم دیگر می باشد و می تواند در دنیای کسب و کار موجب موفقیت یا شکست شرکت و سازمان گردد.

فرایند تصمیم گیری از عدم قطعیت ها اثر می پذیرد . در این حالت درخت تصمیم می تواند ابزار کمکی برای نیل به بهترین گزینه باشد . درخت تصمیم روشی جهت تصمیم گیری و انتخاب بهترین گزینه به هنگام وجود آلترناتیوهای مختلف در تصمیم گیری های کسب و کار یا شخصی است  . این روش در هنگام وجود عدم قطعیت به تصمیم گیرندگان برای انتخاب بهترین روش کمک می کند . البته سادگی این روش و نمایش دیاگرامی آن نیز از جمله فواید روش تصمیم گیری درخت آنالیز است . بیاید در اینجا با هم مثالی را حل کنیم  :

شرکتی سرمایه گذاری می خواهد بین سه گزینه سهام ، سرمایه گذاری در کسب و کار و اوراق قرضه بهترین سبد سرمایه گذاری را انتخاب نماید . جدول ذیل  میزان سود و ضرر قابل انتظار به علاوه  احتمال وقوع آن را نمایش می دهد .

این یک نمونه تصمیم گیری ساده کسب و کار است که داده های  آن معمولا از نظرات نخبگان یا داده های تاریخی بدست آمده و برای تصمیم گیر واضح گردیده است . برای استفادع از آنالیز درخت تصمیم چند نکته را باید توجه داشته باشید .

1. گره  یا رویداد تصمیم گیری   Decision Node نام دارد و مربع نمایش داده می شود .

2. گره  یا رویداد شانس یعنی رویدادی که احتمال وقوعش وجود دارد .

از گره تصمیم گیری شاخه هایی مرتبط با تصمیم گیری و گزینه های جانشین نشات می گیرد . از گره های شانس شاخه ها ی نتایج یا وضعیت فعلی  بیرون می آید . . در انتهای گره شانس خطی است که به ما میزان خروجی یا نتیجه یک احتمال را می دهد . در مثال بالا دیدیم که هدف تصمیم گیری در خصوص بهترین گزینه سرمایه گذاری بود . پس  دیاگرام درخت تصمیم را با روش دستی یا نرم افزار اکسل به راحتی رسم می کنیم .

و حالا با محاسبه هرکدام از احتمال هر رخ داد  (  بدست آوردن درصد ارزش مالی سود  و  زیان مالی مورد  انتظار ) بهترین گزینه یعنی سهام اخذ می شود .

ارزش سهام : 0.4*70+06.*(-13)=20.2

ارزش سرمایه گذاری مستقیم در کسب و کار  :0.4*53+0.6*(-5)=18.2

ارزش سرمایه گذاری دراوراق قرضه دولتی : 20

البته باید روش نمود این روش ساده انتخاب بهترین گزینه است . وقتی شرکت بخواهد ریسک پذیری و تولرانس خود را اضافه نماید . ممکن است نتیجه تصمیم تغییر یابد و بهتر است سراغ تصمیم گیری های چند گزینه ای رفت .

.